SAĞLIK SEKTÖRÜNDE HİZMET ALIMI

Sağlık kuruluşları tarafından birden fazla hizmet alımı işinin birlikte ihale edilmesinde karşılaşılan sorunların başında, temizlik, malzemeli yemek, tıbbi sekreterlik, çamaşırhane ve kalorifer sisteminin işletilmesi, hasta ve ziyaretçi yönlendirme vb. hizmetlerin birlikte ihale edilip edilmeyeceği gelmektedir. Birlikte ihale edilmeleri mümkün ise, bu defa yeterlik kriteri olarak iş deneyimini gösteren belge istenilmesi durumunda bu işlerde benzer işlere ilişkin tanımlamanın nasıl yapılacağı sorusu karşımıza çıkmaktadır.


Sağlık alanında faaliyet yürüten kuruluşların hizmet alımı ihaleleri ağırlıklı olarak personel çalıştırılmasına dayalı iş olarak kabul edilen işlerden oluşmaktadır. Personel çalıştırılmasına dayalı işlerde ise Kamu İhale Genel Tebliğinde yer alan tanıma uygun olarak, ” ağırlıklı olarak personel çalıştırılmasına dayanan, çalıştırılacak personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı hizmetler” için işçiler haftalık çalışma saatlerini idarede geçirmektedir.


Bu tür hizmetlerde, malzeme, makine ve ekipman ya da araçlar yüklenici yerine idare tarafından sağlanmaktadır. Bir hizmet alımı işinin personel çalıştırılmasına dayalı ya da personel çalıştırılmasına dayalı olmadığının kabul edilmesi, başka bir ifadeyle ihale konusu hizmetin yerine getirilmesinde istihdam edilecek personelin haftalık çalışma saatinin tamamının idarede yani işin başında geçirmesi ile mesainin öneminin olmadığı, önemli olan işin yerine getirilmesinin olduğu durumlarda, idare tarafından işçi ücretlerine ilişkin bir belirleme yapılmasına gerek bulunmamaktadır. Ancak, personel çalıştırılmasına dayalı işlerde işçi ücretlerinin alt sınırının belirlenmesi hayati önem arz etmektedir. Bu personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri için bir diğer önemli husus da ihalenin, birim fiyat teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilmesi ve ihale üzerinde bırakılan istekli ile birim fiyat sözleşme imzalanması zorunluluğunun bulunmasıdır.


Personel çalıştırılmasına dayalı veya personel çalıştırılmasına dayalı olmayan ihalelerin birlikte gerçekleştirilmesi mümkün müdür?


Sağlık kuruluşları tarafından hasta yönlendirme, hastane bilişim yönetim sistemi, tıbbi sekreterlik, hasta bakıcı ve hemşire alımı, temizlik, malzemeli ve malzemesiz yemek ve otelcilik gibi hizmet alımı ihaleleri en sık karşılaşılan hizmet alımı ihalelerine konu olan işlerdir. Özellikle hastanelerin gerek otelcilik hizmeti adı altında gerekse ayrı ayrı sayılmak suretiyle temizlik, malzemeli yemek, tıbbi sekreterlik, çamaşırhane ve kalorifer sisteminin işletilmesi, hasta ve ziyaretçi yönlendirme vb. hizmetleri için tek bir ihaleye çıkıldığı bu ihalelerdeki benzer iş tanımının nasıl belirleneceği ve değerlendirmenin ne şekilde yapılacağı, hastane temizlik hizmetleri için benzer iş tanımının hastane temizlik hizmetleri ile sınırlandırılıp sınırlandırılamayacağı ve personel çalıştırılmasına dayalı çeşitli hizmet alımlarının birleştirilerek tek bir hizmet alımı şeklinde ihaleler yapıldığı durumlarda yeterlik kriterlerinin nasıl belirleneceği gibi tereddütlerin yaşanması kaçınılmazdır.


Hastane idarelerince otelcilik hizmeti adı altında ihaleye çıkılması durumunda, temizlik ile malzemeli yemek hazırlama hizmetlerinin her biri için ihale dokümanında kısmi teklif verilebilmesine ve konsorsiyumların katılımına imkan tanınması durumlarında katılım ve rekabetin engellendiğine yönelik iddiada bulunulması doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Başka bir ifadeyle ihalenin kısmi teklife açılmak suretiyle temizlik ile malzemeli yemek hazırlama veya diğer hizmet alımı işlerinin bir arada ihale edilmesinde katılım ve rekabeti engelleyici bir durum oluşmamaktadır.


Ancak, Ankara 8. İdare Mahkemesince verilen 24.05.2006 günlü, E.2006/174 sayılı kararda ayrı ayrı uzmanlık, ekipman, teçhizat gerektiren yemek pişirme hizmeti ile temizlik hizmetinin bir arada ihale edilemeyeceği, bu işlerin ayrı ayrı ihale edilmesi durumunda katılım ve rekabetin artacağına yönelik bir karar verildiği görülmektedir.


Bu nedenle birbirinden farklı özellik arz eden hizmet alımlarının birlikte ihale edilemeyeceğine yönelik görüşler de mevcuttur. Fakat ağırlıklı görüş, söz konusu işlerin kısmi teklife açılması halinde rekabetin aksamayacağı yönündedir.


Sağlık sektörünün hizmet alımlarında kararsız kaldıkları bir başka konu da birden fazla işin bir arada ihale edilmesi halinde ya da sadece hastane temizlik işlerinde, benzer iş tanımının nasıl belirleneceğine yöneliktir.


Öncelikle hastane temizlik hizmetleri için benzer iş tanımın sadece “hastane temizlik hizmetleri” şeklinde tanımlama yapılarak sınırlamaya gidilip gidilemeyeceğine ilişkin iki görüş ortaya çıkmaktadır. Görüşlerin ilkinde, bu durumun katılımı azaltıp rekabeti engelleyeceği düşüncesiyle hastane temizlik hizmeti ihalelerinde, benzer iş tanımının hastane temizlik hizmetleri ile sınırlandırılmamasının gerektiği yönünde, ikinci görüş ise; hastanelerin temel görevinin güvenli ortamda kaliteli sağlık hizmeti sunmak olduğundan bu görevin yerine getirilmesinde aranılan en önemli koşulun da, temizlik hizmetlerinin hijyen koşullarına, standartlarına uygun şekilde kesintisiz olarak yürütülmesinin gerektiği ve ayrıca hastanelerde kullanılan tıbbi cihazların, yoğun bakım, kemik iliği transplantasyonu, yeni doğum üniteleri ve ameliyathane ile kliniklerin hijyen kuralları çerçevesinde temizliği, enfekte atıkların ayrıştırılması depolanması ve atılması, personelin enfeksiyon ve radyo aktif etkenlere maruz kalması gibi iş riskleri göz önüne alındığında, hastane temizliğinin park-bahçe, cadde-sokak ve idare binalarının temizliğinden çok farklı olduğu, bu nedenle hastane hizmetinin niteliğinden kaynaklanan bu ayrıcalığın sağlanması için benzer iş kavramının “hastane temizlik hizmetleri” ile sınırlı tutulması gerektiği yönündedir.


Bu hususta Kamu İhale Kurulu kararlarına bakıldığında, ilk görüşün daha hakim görüş olduğu yani hastane temizlik hizmeti ile sınırlandırmanın rekabeti daralttığı, katılımı engellediği yönündedir.


Diğer taraftan, bazı hastaneler tarafından yeni ortaya çıkan hizmet alımları ile personel çalıştırılmasına dayalı olan temizlik, çamaşır yıkama ve kalorifer yakılması, hasta ve ziyaretçi yönlendirme ile bina çevre temizliği gibi hizmetlerin birleştirilerek tek bir hizmet alımı şeklinde çıkılan ihalelerde katılımın artırılarak rekabetin sağlanabilmesi için; benzer iş tanımının “personel çalıştırılmasına dayalı olarak ihale edilen her türlü hizmet alımı” şeklinde düzenlenmesi ve her bir hizmet kısmı için kısmi teklife imkân verilmesi ve ayrıca hizmetin konusu ile tanımına açıkça yer verilmesi gerekmektedir.


Sonuç olarak, temizlik, malzemeli yemek, tıbbi sekreterlik, çamaşırhane ve kalorifer sisteminin işletilmesi, hasta ve ziyaretçi yönlendirme vb. hizmetlerin birlikte ihale edilmesinde, en önemli kriter olarak rekabet unsurunun dikkate alınması bir zorunluluktur.

Arif ERDOĞAN
Kamu İhale Kurumu Grup Başkanı